Omschrijving
Het Wiebengacomplex van de Hanzehogeschool Groningen, waar de Gezondheidsstudies zijn gevestigd, kampte met ruimtegebrek en ontwikkelde daarom een nieuw gebouw naast het bestaande. Ook zijn de bestaande, monumentale gebouwen gerenoveerd, omdat de flexibiliteit, duurzaamheid en klimatologische omstandigheden te wensen overlieten. Bijzondere aandacht was er voor het monumentale karakter van het complex, waar de nieuwbouw bij moest aansluiten. Deze heeft een omvang van 2.600 vierkante meter.
Het Wiebengacomplex is in 1922 ontworpen door de heer Wiebenga: een van de eerste architecten die van constructies met dragende wanden overstapte op een kolomstructuur. En dat niet alleen, hij was altijd op zoek naar optimalisatiemogelijkheden in zijn favoriete materiaal, beton. Architectencombinatie DP6 architectuurstudio en Bierman Henket architecten nam deze fascinatie als uitgangspunt bij hun ontwerp van de uitbreiding.
Opdracht
Het eerste constructieve ontwerp voor de nieuwbouw werd door abtWassenaar gemaakt, voordat duidelijk werd dat Groningen-stad ook rekening moest gaan houden met aardbevingen. Toen het ontwerp seismisch moest worden gemaakt, is abtWassenaar Seismisch Advies erbij betrokken. Onderzoek leidde tot de conclusie dat het oorspronkelijke ontwerp met een gevelbeeld van Y-vormige kolommen niet aardbevingsbestendig gemaakt kon worden en ingrijpend moest worden gewijzigd. Het belangrijkste uitgangspunt, namelijk het monumentale karakter van het gebouw behouden, bleef echter overeind.
Oplossingen
Om zowel de herinnering aan Wiebenga eer aan te doen, alsmede de aardbevings-bestendigheid zo veel mogelijk te optimaliseren, is gekozen voor ander gevelbeeld: kleine glasvlakken die in cassettes zijn gevat. Projectleider Geert van Oost: “Grote glasvlakken zijn gevaarlijk bij aardbevingen en vragen dan om glas dat allerlei speciale bewerkingen heeft ondergaan. Een eenvoudigere manier om glasvlakken aardbevingsbestendig te maken, is door ze kleiner te houden dan 2 vierkante meter.”
De gevel is volledig aardbevingsbestendig. De door de constructeur voorspelde vervorming tijdens een zware aardbeving kan zonder schade worden doorstaan. Alleen op de aansluitingen met de bestaande gebouwen zijn ‘kreukelzones’ gemaakt die na een zware beving moeten worden vervangen.
Verdere seismische aanpassingen op het oorspronkelijke ontwerp:
De vloerrand van de eerste verdieping is zoveel mogelijk gelijk getrokken met het dak. In de hoofdrichtingen zijn per richting twee ductiele stabiliteitselementen voorzien met veel wapeningsstaal. Deze ’slender walls’ rusten op paalfunderingen met een zo groot mogelijke arm. Dit om te voorkomen dat ze de palen uit de grond trekken bij een beving. Bijkomend voordeel van deze oplossing is, dat de rotatiestijfleid van de fundering niet van invloed is op de stijfheid van de wand. De verdieping en dakvloer zijn voorzien van een druklaag om een goede verbinding met de gevels tot stand te brengen. De begane grondvloer is in het werk gestort.
Bestaande bouw
Het bestaande, monumentale deel is opgebouwd als een vroege betonconstructie met kolommen en platen en metselwerk binnenwanden rond een middengang. Het voornaamste probleem zijn de binnenwanden, omdat het metselwerk niet aardbevingsbestendig is. Daar is wel iets aan te doen, namelijk door ze min of meer in hun geheel los te frezen van de kolommen en dan tussen rubbers terug te plaatsen, maar dat is zo ingrijpend dat je je kunt afvragen of je het monument dan nog wel intact laat. De vraag wordt dan: wat is erger, het middel of de kwaal. Die vraag is nog niet zo eenvoudig te beantwoorden. De eigenaar van het Wiebengacomplex heeft vooralsnog dan ook nog geen besluit genomen over de te varen koers.
