Protonen Faciliteit UMCG

Omschrijving

Het UMCG heeft besloten tot de bouw van een protonenfaciliteit. Hierin kunnen in de toekomst patiënten met protonen worden bestraald, een -in Nederland- nieuwe behandelmethode. De vorm en afmetingen van het gebouw zijn volledig afgestemd op de zeer specifieke vereisten van dit behandelproces. Kenmerkend zijn vooral de dikke betonnen wanden rond de bestralingsruimten.

De nieuwbouwlocatie is gelegen aan de noordzijde van het UMCG-terrein (hoek Vrydemalaan en S.S. Rosensteinlaan) te Groningen. Volgens het interim advies van de NEN (15-5-2014) bevindt het zich daarmee binnen het invloedsgebied van de door gaswinning geïnduceerde aardbevingen. Gerekend moet worden op een PGA (Peak Ground Acceleration) van 0,24.

Het UMCG/PTCG heeft besloten de nieuwbouw van de protonenfaciliteit aardbevingsbestendig te laten ontwerpen. abtWassenaar is als hoofdconstructeur verantwoordelijk voor het constructieve ontwerp. Het team bestaat verder uit abtWassenaar Seismisch Advies BV en Fugro. Bij de uitwerking zijn ook buitenlandse seismische experts betrokken.

Het totale gebouw van ca. 50 x 50 m heeft 2 bouwdelen: een behandelgebouw en een kliniekgebouw.

Behandelgebouw

In het behandelgebouw worden de patiënten daadwerkelijk bestraald met protonen. Om straling af te schermen naar andere ruimten (zowel binnen als buiten het gebouw), zijn de vloeren en daken ontworpen als dikke massieve betonconstructies (2 tot 4 meter dik). Ook de samenstelling van het beton is onderzocht om de beste mix te krijgen voor toepassing in ruimtes waar sprake is van straling.
In het behandelgebouw wordt in totaal ca. 11.000 m³ beton toegepast. Dat is 60% van het buitenvolume van het gebouw. Hierdoor is het behandelgebouw een enorm zwaar en stijf geheel.

Kliniekgebouw

De kliniek is gesitueerd vóór het behandelgebouw en is twee verdiepingen hoog. Het kliniek- en behandelgebouw zijn ongedilateerd met elkaar verbonden. Een dilatatie tussen beide bouwdelen is namelijk niet toegestaan. Dit heeft te maken met het behandelproces.De begane grondvloer is een geïsoleerde kanaalplaat met druklaag boven een kruipruimte. De eerste verdieping en het dak bestaan uit breedplaten.

Seismische aspecten

De totale faciliteit bestaat dus voor de helft uit de zware betonconstructie van het behandelgebouw, de andere helft betreft de relatief lichte constructie van het kliniekgebouw. Deze laatste heeft een “standaard” opbouw met betonnen kolommen en breedplaatvloeren. Het kliniekgebouw wordt gestabiliseerd door het behandelgebouw. Dit betekent dat ook tijdens een aardbeving de vloeren van het kliniekgebouw worden vastgehouden door het behandelgebouw. Doordat het behandelgebouw een bijzonder stijve constructie is, heeft dit als voordeel dat er geen inter-storey-drift in het kliniekgebouw zal optreden. Dit is gunstig voor het aardbevingsbestendig maken van de gevel, de scheidingswanden, trappen e.d.
Als nadeel betekent dit wel een aanzienlijke belasting van de schijfwerking van de vloeren van het kliniekgebouw. Daarnaast zal het behandelgebouw excentrisch worden belast door het kliniekgebouw.

Gezien de grondslag wordt het geheel gefundeerd op palen. Diverse typen palen zijn onderzocht om hun gedrag bij aardbevingen vast te kunnen stellen. Op ca. 4,0 m beneden NAP bevindt zich de bovenkant van een fijnkorrelig en wisselend gepakt zandpakket, dat tijdens een aardbeving gevoelig kan zijn voor verweking (liquefactie). Uit berekeningen van Fugro bleek deze laag inderdaad gevoelig te zijn voor liquefactie. De diameter van de palen en het paalpuntniveau worden hierop aangepast.

Naast de constructieve aanpassingen moeten ook de bouwkundige en installatietechnische consequenties van het seismisch ontwerp nog verder worden ingevuld.

Naar verwachting start de bouw in mei 2015. Het is de bedoeling dat eind 2017 de eerste patiënten behandeld kunnen worden met de nieuwe therapie in dit unieke gebouw.

Meer over de protonenfaciliteit in KOersief